Socjopata, psychopata – kto to?

Słowo socjopata zyskało na znaczeniu w ostatnich latach i prawie zawsze kojarzy się z osobą, która stosuje przemoc i nie czuje się winna z powodu swojego agresywnego zachowania. Czy jednak to zaburzenie sprowadza się tylko do tego? W tym artykule dowiesz się więcej o socjopatach, oznakach problemu i cechach, które odróżniają ich od psychopatów.

Spis treści:

Osobowość dyssocjalna – podstawa socjopatii

Socjopata kto to?

Jak rozpoznać socjopatę?

Socjopata cechy

Socjopata a psychopata

Psychopata kim jest?

Psychopata cechy

Socjopata a psychopata – różnice

Jaka osoba staje się socjopatą?

Czego boi się socjopata?

Czego nie lubi psychopata?

Socjopata w związku

Czy jestem socjopatą?

Leczenie socjopatii i psychopatii

Osobowość dyssocjalna – podstawa socjopatii

Zanim poznasz szczegóły definicji socjopaty, ważne jest, aby dowiedzieć się nieco więcej o samym zaburzeniu. W tym sensie socjopatia to nazwa nadana serii zachowań, które występują razem. Działania te są oznakami zaburzenia zawartego w klasyfikacji DSM-V, zwanego antyspołecznym zaburzeniem osobowości (osobowość dyssocjalna). Taką diagnozę stawia się najczęściej.

Objawy aspołecznego zaburzenia osobowości:

• lekceważenie zdania innych;
• nieprzestrzeganie prawa;
• nękanie innych ludzi;
• oszukiwanie, wykorzystywanie i manipulowanie ludźmi, aby uzyskać to, czego się pragnie;
• impulsywność;
• brak planowania z wyprzedzeniem;
• niebranie pod uwagę konsekwencji dla bezpieczeństwa siebie lub innych;
• lekkomyślność w zachowaniu;
• podejmowanie ryzykownych działań;
• skłonność do nadużywania alkoholu lub używania nielegalnych środków odurzających, które mogą mieć szkodliwe skutki;
• częste zmiany pracy, miejsca zamieszkania;
• niestabilne relacje społeczne i nietrwałe związki;
• nieodpowiedzialność społeczna i finansowa;
• agresja fizyczna;
• wulgarność;
• wykorzystywanie swojego partnera w sferze seksualnej;
• brak skruchy za swoje czyny;
• ponadprzeciętna pewność siebie;
• brak empatii;
• pogardliwość lub obojętność na uczucia, prawa i cierpienia innych;
• tłumaczenie swoich zachowań poprzez obwinianie swojej ofiary.

Ludzie z osobowością dyssocjalną mogą być bardzo uparci, pewni siebie lub aroganccy. Na pozór jednak wydają się uroczy, ponieważ zrobią wszystko, aby uzyskać to, czego chcą.

Socjopata – kto to?

Socjopata to człowiek, którego stan psychiczny charakteryzuje się pogardą lub brakiem szacunku dla ludzi i norm społecznych.  Osoby, które cierpią na to zaburzenie, zaczynają wykazywać oznaki socjopatii we wczesnym okresie nastoletnim lub wczesnej dorosłości. Objawy socjopatii mogą mieć różne nasilenie i częstotliwość. Na ogół występują przez długi czas, przynosząc cierpienie ludziom wokół nich i im samym.

Samo zaburzenie charakteryzuje się powtarzalnym wzorcem zachowań, który zawsze jest niezgodny z normami społecznymi, a nawet z prawem. Tak więc czyny chorej osoby są zawsze sprzeczne z dobrym współżyciem i szacunkiem dla innych ludzi. Doskonałym przykładem socjopaty jest bohater filmu „Mechaniczna pomarańcza”, w którym Alex DeLarge jest wyraźnym uosobieniem antyspołecznego, młodego mężczyzny. Ponadto czerpie przyjemność z bólu zadawanego drugiej osobie i nie ukrywa swoich impulsywnych gestów.

Jak rozpoznać socjopatę?

Socjopaci są społecznie nieodpowiedzialni, wykazują brak szacunku dla innych, stosują oszustwa i manipulacje dla osobistych korzyści. Główną ich cechą jest chęć lekceważenia lub naruszania praw innych ludzi. Oznacza to, że socjopata stara się dominować i manipulować drugą osobą, aby uzyskać dla siebie korzyści, takie jak dobra materialne, pieniądze, partnerstwo biznesowe, seks, reputacja itd. Ale socjopaci mogą również chcieć zdominować drugiego człowieka tylko dla poczucia władzy i kontroli.

Socjopaci często nie są świadomi, że robią coś negatywnego, ich impulsy skłaniają ich do robienia rzeczy, których większość ludzi nigdy by nie zrobiła. Często mogą wykazywać agresywne zachowanie i łatwo wpadają w złość. Ogólnie rzecz biorąc, nie czują empatii dla innych ani nawet wyrzutów sumienia z powodu ich działań i postępowania.

Są to osoby o normalnej lub ponadprzeciętnej inteligencji, które nie wykazują żadnych objawów łatwej do zidentyfikowania choroby psychicznej. Mają dużą zdolność przekonywania kłamstwem, insynuacją, uwodzeniem, zastraszaniem, groźbą lub przemocą. Są cyniczni, nie potrafią kochać ani być lojalnymi, ich emocje są płytkie i fałszywe. W rzeczywistości są tchórzami, ponieważ atakują tylko bezbronnych, tych, którzy mieliby trudności z reagowaniem i przeciwstawieniem się ich zachowaniu. Mogą nawet bez wstydu narażać życie innych ludzi.

Socjopaci często nazywają siebie „drapieżnikami społecznymi” i są z tego dumni. Obwiniają swoje ofiary, klasyfikując je jako głupie, bezsilne, zasługujące na taki los, jaki je spotkał. Po odkryciu ich prawdziwej natury mogą symulować żal, którego i tak nigdy nie poczują. W życiu społecznym socjopata jest często czarujący. Jego talent teatralny jest tak przekonujący, że niewiele osób jest w stanie wyobrazić sobie inną stronę jego osobowości, którą może ukrywać przez długi czas.

Socjopata – cechy

Najczęściej wymieniane cechy socjopatów to:

• niedbanie o uczucia innych: bez względu na to, co się dzieje, osoba cierpiąca na to zaburzenie nie bierze pod uwagę zdania innych, pragnie wykorzystania każdej sytuacji dla siebie, jest ponad wszystkim i wszystkimi;
• rzadka zdolność do empatii: socjopata ma wielkie trudności z postawieniem się w sytuacji innych i zrozumieniem, co inni myślą lub czują;
• całkowite lekceważenie i ignorowanie zasad społecznych oraz trudności z przestrzeganiem norm prawnych;
• brak poczucia winy i odczuwania żalu za krzywdy wyrządzone innym;
• nieprzyjmowanie kary lub niewyciąganie wniosków z tego, co się stało;
• brak wyrzutów sumienia;
• kłopoty z akceptacją krytyki i brak samokrytycyzmu: socjopata ma własny kodeks moralny, którym się kieruje;
• obwinianie innych za swoje czyny;
• trudności w budowaniu trwałych relacji;
• bardzo niski poziom cierpliwości: socjopaci szybko reagują w brutalny, okrutny i agresywny sposób;
• zachowania impulsywne, szukanie przyjemności i adrenaliny za wszelką cenę;
• kłamanie i nieuczciwość;
• brak poczucia zagrożenia: socjopata uważa, że niebezpieczeństwo nie istnieje;
• rozwijanie zachowania antyspołecznego;
• wzrok socjopaty jest przenikliwy, podejrzliwy i wrogi.

Socjopata a psychopata

Psychopatia i socjopatia wykazują podobne zachowania u osób dotkniętych chorobą. Zaliczane są do osobowości dyssocjalnych. Psychopaci i socjopaci są szczególnie znani z braku poszanowania norm społecznych, a nawet prawa. Mają tendencję do zachowywania się agresywnie, manipulacyjnie i bezmyślnie oraz wydają się nie mieć poczucia winy ani wyrzutów sumienia. Mimo to istnieją różnice między socjopatą a psychopatą, które nawet specjaliści nie potrafią od razu odróżnić.

Można jednak powiedzieć, że psychopata, w przeciwieństwie do tych, którzy mają cechy socjopatii, może być bardziej wyrachowany i zimny. Innymi słowy, udaje mu się zachować większą neutralność, nawet jeśli robi coś poważnego i brutalnego. Wszystko, co robi, jest dobrze zaplanowane, a nie impulsywne. Aby uzyskać bardziej dogłębną analizę na temat różnic między tymi zaburzeniami, przyjrzyj się bliżej zagadnieniu osobowości psychopatycznej.

Psychopata – kim jest?

Psychopata to określenie nadawane osobom z antyspołecznymi cechami osobowości. Oznacza to, że mają zachowania aspołeczne, zmniejszoną zdolność do wyrzutów sumienia, niską kontrolę behawioralną i brakuje im empatii. Do tego wzorca pasują również osoby o postawie nadmiernej dominacji. Te cechy behawioralne są powiązane z przestępczością, wykroczeniami, brakiem wyrzutów sumienia w obliczu sytuacji, w których dochodzi do łamania prawa. Ale z drugiej strony są one również związane z kompetencjami społecznymi i przywództwem. Inną cechą charakterystyczną jest to, że ci ludzie bardzo dobrze manipulują innymi.

Psychopaci dobrze integrują się ze społeczeństwem. Są zasadniczo uważani za jednostki, które ​​mogą samodzielnie i bez ograniczeń żyć w codziennym życiu. Wielu prowadzi normalne życie, jest w związku małżeńskim lub partnerskim, ma stałą pracę i zaufane środowisko społeczne. U wielu psychopatów uderza ich urocza i ufna charyzma, która tylko pozornie wydaje się być empatyczna. Jednak przy bliższym przyjrzeniu psychopaci okazują się oszustami, chronicznymi kłamcami i manipulatorami, którzy wykorzystują innych ludzi do własnych interesów.

Jeśli chcą osiągnąć cel, pojawia się bezwzględna, czasem brutalna struktura zachowań, która nawet nie wie, czym są społeczne normy i prawa. Jeśli psychopata popełni przestępstwo, bliskie mu osoby często są zdziwione i zgłaszają, że nie zauważały wcześniej żadnych śladów najbardziej starannie zaplanowanych przestępstw. U kobiet zaburzenie to może pozostać niezauważone przez długi czas. Dzieje się tak dlatego, że są bardziej dyskretne i mniej impulsywne, ale zwykle wybuchają po raz pierwszy w wieku 18-19 lat.  Z drugiej strony u mężczyzn psychopatia ujawnia się przed 15. rokiem życia.

Psychopata – cechy

Wśród cech osobowości psychopatycznej można wyróżnić:

• samolubstwo: zazwyczaj prezentuje zachowania oparte na patologicznym egocentryzmie;
• oziębłość: nie jest zdolna do odczuwania prawdziwej miłości;
• problemy z prawem i nieprzestrzeganiem norm już w dzieciństwie: od najmłodszych lat zaczyna zażywać narkotyki, kraść i mieć doświadczenia seksualne z przypadkowymi partnerami;
• obojętność: niewrażliwość na uczucia innych, nie jest empatyczna i nie stawia się na miejscu innych;
• kłamliwość: patologiczne kłamstwa i zniekształcanie informacji zgodnie ze swoimi pragnieniami;
• płytką emocjonalność: nie odczuwa wstydu, zakłopotania ani uczuć związanych z afektywnymi związkami;
• impulsywność: nie potrafi dokładnie analizować postaw, a także nie przywiązuje należytej wagi do możliwych konsekwencji swoich działań;
• agresywność: ma niewielką tolerancję na frustracje i nie może powstrzymać wybuchów agresji, która może być wyrażana poprzez przemoc psychiczną i/lub fizyczną.

Socjopata a psychopata – różnice

Jeśli chodzi o pochodzenie zaburzenia.

• Socjopatia: rozwija się w życiu człowieka i wiąże się z edukacją i współżyciem społecznym.
• Psychopatia: zwykle jest wrodzona, a niektóre badania wskazują, że jest dziedziczna.

Odnośnie zachowań przestępczych.

• Socjopaci: ich zachowania są spontaniczne i kończą się pozostawieniem dowodów.
• Psychopaci: są bardziej wyrachowani i mają tendencję do minimalizowania pozostawionych dowodów.

Jeśli chodzi o impulsywność.

• Socjopaci: są bardziej impulsywni.
• Psychopaci: mają bardziej kontrolowane i skalkulowane zachowania.

Jeśli chodzi o poczucie empatii i winy.

• Socjopaci: mogą być bardziej empatyczni w stosunku do bliskich im osób i czasami mogą czuć się winni z powodu krzywdzenia tych osób.
• Psychopaci: nie czują empatii ani poczucia winy.

Zasięg zaburzenia.

• Socjopaci: 4% ogólnej populacji.
• Psychopaci: 1% ogólnej populacji.

Co więcej, można stwierdzić, że psychopatia jest cięższą formą socjopatii. Dlatego mówi się, że każdy psychopata jest socjopatą, ale nie każdy socjopata jest psychopatą.

Między psychopatą a socjopatą istnieją także pewne podobieństwa, które mogą prowadzić do pomylenia tych dwóch zaburzeń. Trzy główne cechy, które są między nimi takie same to:

• zarówno socjopata, jak i psychopata mają antyspołeczne zaburzenie osobowości;
• nie mają wyrzutów sumienia, chociaż czasami socjopata może mieć;
• okazują pogardę dla wszelkich reguł społecznych i norm prawnych.

Jaka osoba staje się socjopatą?

Nie ma dokładnej odpowiedzi na to sformułowanie. W rzeczywistości nie jest ona taka prosta i nadal jest badana przez wielkich ekspertów. Do tej pory wiadomo, że czynniki genetyczne i środowiskowe bezpośrednio wpływają na rozwój osobisty każdego człowieka. Na przykład dziecko, które dorasta w środowisku pełnym przemocy i które ma już predyspozycje do bycia socjopatą, łączy te dwa elementy i materializuje zaburzenie. Według niektórych ekspertów objawy choroby pojawiają się jeszcze przed 15 rokiem życia.

W rzeczywistości według psychoanalizy zaburzenie to może być związane z Superego i tzw. kompleksem Edypa. Koncepcja ta, opracowana przez austriackiego psychiatrę Zygmunta Freuda,  dotyczy uwewnętrznienia zakazów i nałożonych w dzieciństwie ograniczeń oraz wymagań stawianych przez autorytety, tacy jak rodzice. Niestety, ale często objawy socjopatii zaczynają być obecne dopiero w wieku dorosłym. Obecnie na samą chorobę nie ma lekarstwa, ale istnieje możliwość podjęcia psychoterapii, które pomoże w złagodzeniu typowych objawów zaburzeń osobowości związanych z socjopatią.

Czego boi się socjopata?

Socjopaci są często opisywani jako aroganccy, egocentryczni i wymagający. Mają też czasami wygórowane mniemanie o sobie i mogą być przekonani, że zasługują na specjalne traktowanie. Cechy te zwykle pojawiają się w wielu kontekstach, takich jak praca i związki. Często szukają nadmiernego podziwu i uwagi oraz mają trudności z przyjęciem krytyki lub porażki.

Socjopaci mogą pogłębiać swoje zachowania, ponieważ żyją ze strachem przed:

• porażką: muszą karmić swoje Ego i Superego, a kiedy im się to nie udaje, zamykają się i izolują od innych;
• porzuceniem lub odrzuceniem: czują, że muszą kontrolować innych, bo to im daje przewagę nad swoimi ofiarami;
• publicznym upokorzeniem: uważają, że trzymanie nad innymi władzy, ochroni ich przed ośmieszeniem;
• obelgami: działają tak, aby wszyscy ich lubili, a kiedy ktoś ich obraża, pokazują swoje socjopatyczne oblicze;
• wyrzutami sumienia: nie mają ich, ale obawiają się, że ich pojawienie może być oznaką słabości;
• śmiercią: ponieważ boją się utraty wszystkiego, co zbudowali.

Czego nie lubi psychopata?

Psychopaci nie są w stanie tworzyć więzi emocjonalnych ani odczuwać prawdziwej empatii z innymi, chociaż często mają uwodzicielskie, a nawet czarujące zachowania. Dobrze manipulują tym, co robią i mówią, dzięki czemu łatwo mogą zdobyć zaufanie ludzi. Sami nie odczuwają emocji współczucia czy empatii, ale potrafią je naśladować. Z pozoru wydają się całkowicie normalnymi jednostkami. Psychopaci często dobrze funkcjonują w społeczeństwie. Mają dobre wykształcenie i stałą pracę, zakładają rodziny i tworzą związki, a ludzie wokół nich czasami długo nie odkrywają ich prawdziwej natury.

Istnieje kilka rzeczy, których psychopata nie lubi, a kiedy ich doświadczy, odpuszcza i szuka sobie innej ofiary.

• Ludzi mądrzejszych, bardziej zaradnych, lepiej wykształconych itd. Psychopaci zazdroszczą każdemu, kto ma cechy lub coś, czego oni nie mają, a bardzo chcieliby mieć.
• Zmuszania do poddawania się czyjejś władzy.
• Uległości wobec innych.
• Bycia przechytrzonym.
• Przegrywania w różnych aspektach życia.
• Ludzi, którzy potrafią ich przejrzeć i nie pozwalają sobą manipulować.
• Kiedy nie mogą przejąć nad kimś kontroli.
• Kiedy ich ofiary stają się wobec nich obojętne.
• Kiedy zostają zdemaskowani, a ich kłamstwa, intrygi i granie na emocjach ludzi zostaje w końcu ujawnione.

Socjopata w związku

Właściwie nie jest tak trudno zakochać się w socjopacie. Zwłaszcza na początku związku stara się schlebiać drugiej osobie w każdy możliwy sposób. Nic dziwnego, że kobiety czasami zapominają, aby nie patrzeć na wszystko przez różowe okulary. Idealny mężczyzna z dobrymi manierami, który jest na każde kiwnięcie palcem, spełnia ich zachcianki, realizuje pragnienia, organizuje wspaniałe niespodzianki itd., szybko potrafi zawładnąć sercem. Tak dobrze odgrywa swoją rolę idealnego chłopaka, że wiele kobiet ​​myśli, iż znalazła w nim swoją bratnią duszę. Miłość fizyczna to dla socjopaty także dobre narzędzie na związanie ze sobą partnerki. Rozpieszczają ją w łóżku, czym na początku mogą odwracać uwagę od zupełnie innych problemów.

Niestety, jak wiadomo, w życiu nie ma ideałów i w pewnym momencie przychodzi przebudzenie. Oczy otwierają się szeroko, gdy mężczyzna, który wcześniej wyglądał jak książę na białym koniu, pokazuje swoje prawdziwe oblicze u boku wybranki. Nagle staje się zazdrosny o wszystko i o wszystkich. Jego temperament w łóżku zmienia się w agresję słowną i fizyczną. Chociaż sam nie przywiązuje szczególnej wagi do prawdy i lojalności, ważne jest dla niego, aby druga strona trzymała się zasad. Z czasem dochodzi do regularnego wygłaszania nieuzasadnionych podejrzeń i prowokowania kłótni.

Bycie w związku z socjopatą może być bardzo stresujące, a nawet traumatyczne. Przeżycia emocjonalne są jak przejażdżka kolejką górską. Trudno jest przecież być z kimś, kto w ogóle nie przejmuje się Twoimi uczuciami i manipuluje nimi na wszystkie strony. To nigdy nie jest dobry znak, jeśli nagle doświadczasz skrajnie negatywnych uczuć w swoim związku, może nawet ataków paniki i niepokoju. W tym miejscu nie ma się co łudzić: Ty nie zmienisz socjopaty czy psychopaty. Są to osoby, które cierpią na poważne zaburzenia psychiczne, więc potrzebna jest im profesjonalna pomoc psychologiczna.

Czy jestem socjopatą?

Czytając tyle o tych oznakach i symptomach socjopatii, możesz zadać sobie pytanie: „Czy jestem socjopatą?” Jeśli chcesz uzyskać lepszy obraz tego, czy masz tendencje socjopatyczne, odpowiedz na serię poniższych twierdzeń.

1. Wolno oszukiwać, bo to nie krzywdzi innych ludzi. TAK / NIE
2. Moim głównym celem życiowym jest osiągnięcie szczęścia za wszelką cenę. TAK / NIE
3. Nie jest mi przykro, że coś mi się udało, bo ktoś inny zawiódł. TAK / NIE
4. Liczy się tylko sukces, a ludzie, którzy przegrywają, nie są moim problemem. TAK / NIE
5. Sukces finansowy jest moim najwyższym priorytetem. TAK / NIE
6. Moralność jest dobra dla innych ludzi. Mnie zależy głównie na tym, co jest dla mnie w danym momencie dobre. TAK / NIE
7. Oszustwo może być dobre, jeśli ktoś jest szczególnie sprytny w tym co robi. TAK / NIE
8. Wszystko idzie po mojej myśli tak długo, jak pnę się na szczyt lub osiągam swoje cele. TAK / NIE
9. Mogę usprawiedliwić wszystko, wyjaśnić każde swoje zachowanie, o ile mnie nie złapią. TAK / NIE
10. Jeśli ktoś jest na tyle głupi, by dać się oszukać, prawdopodobnie na to zasługuje. TAK / NIE
11. Kłamię, gdy daje mi to, czego chcę. TAK / NIE
12. Stawiam siebie ponad wszystkich innych. TAK / NIE
13. Czasami zabawa z emocjami innych ludzi może być ekscytująca. TAK / NIE
14. Używam pochlebstw, aby manipulować ludźmi do swoich celów. TAK / NIE
15. Jeśli moje zachowanie lub coś, co mówię, sprawia, że ​​ktoś cierpi emocjonalnie, uważam, że to nie moja sprawa. TAK / NIE

Podlicz swoje odpowiedzi na TAK. Jest ich więcej niż 5? Jeśli tak, może to być oznaka Twoich skłonności socjopatycznych. Jeżeli liczba odpowiedzi twierdzących wynosi od 10 do 15, warto poszukać pomocy psychologa. To mogą być już wyraźne oznaki bycia socjopatą.

Leczenie socjopatii i psychopatii

Jak w wielu przypadkach, socjopatia i psychopatia mają kilka objawów, które nakładają się na inne problemy ze zdrowiem psychicznym. Na przykład problemy z zarządzaniem gniewem, nadużywanie substancji psychoaktywnych i inne problemy ze zdrowiem psychicznym, takie jak lęk lub depresja. Dlatego tak ważne jest zasięgnięcie opinii specjalisty od zdrowia psychicznego, takiego jak psycholog, który postawi najdokładniejszą diagnozę i określi prawidłowy przebieg leczenia.

Leczenie socjopatii lub psychopatii zwykle obejmuje długotrwałą i intensywną terapię. W niektórych przypadkach psychiatra może również przepisać leki. Czas i przebieg terapii są intensywne, ponieważ te zaburzenia są w rzeczywistości dość trudne do wyleczenia. Największe problemy w leczeniu sprawia akceptacja swojego stanu i chęć uczestnictwa pacjenta w spotkaniach z terapeutą. Wiele osób z tym zaburzeniem nie chce podjąć leczenia, ponieważ wierzą, że nie ma z nimi nic złego w tym, co robią, a terapia to tylko strata czasu, wysiłku i środków. To sprawia, że ​​proces ten jest niezwykle trudny dla pacjenta, jego przyjaciół i rodziny oraz psychologa lub psychiatry, który z nimi pracuje.

Agresywni pacjenci z wyraźną impulsywnością i zmiennym afektem mogą odnieść korzyści z leczenia za pomocą terapii poznawczo-behawioralnej. W jej przypadku odnotowuje się największe efekty. Dobrze działa zarówno przy osiąganiu celu krótkoterminowego, takiego jak uniknięcie konsekwencji prawnych, jak i na zmianie zachowań pacjenta.

Zarówno osoby psychopatyczne, jak i socjopatyczne mieszczą się w spektrum aspołecznego zaburzenia osobowości. Choć stanowią one niewielką część, jeśli chodzi o globalny odsetek, to nadal są to miliony ludzi. Umysł psychopatyczny i socjopatyczny mógł już stanąć na Twojej drodze, ale trudno jest go od razu zidentyfikować, ponieważ ci ludzie do perfekcji opanowali sztukę aktorską.

Potrzebujesz pomocy, wsparcia psychologicznego?

Placówki naszych poradni znajdują się w:

• Warszawie – Sprawdź: Psycholog Warszawa
• Wołominie – Sprawdź: Psycholog Wołomin

Wpis blogowy nie jest artykułem naukowym. Ma jedynie charakter informacyjny i nie zastąpi konsultacji ze specjalistą.