Parentyfikacja co to?

W rodzinie to rodzice udzielają dzieciom wskazówek, porad i wsparcia emocjonalnego. Jednak niektórzy opiekunowie oczekują, że dzieci wysłuchają ich skarg na życie, doradzą im, co mają robić lub zadbają o emocjonalne potrzeby miłości i pocieszenia. To stawia dziecko w roli rodzica, naruszając granicę pokoleniową. Takie zjawisko nazywane jest w psychologii parentyfikacją.

Spis treści:

Parentyfikacja co to?

Parentyfikacja rodzaje

Skąd się bierze parentyfikacja?

Jak rozpoznać parentyfikację?

Parentyfikacja – konsekwencje

Jak uniknąć parentyfikacji?

Parentyfikacja a psychoterapia

Parentyfikacja – co to?

Istnieje kilka ról, które dana osoba może odgrywać w rodzinie: rola syna, ojca, córki, matki, brata, siostry, wnuczka, siostrzeńca, wujka i wiele innych. Dla każdej odgrywanej roli oczekiwany jest inny rodzaj działania, są oczekiwania i obowiązki. W przypadku dzieci wszystkie rodzą się po to, aby rosnąć, rozwijać się, żyć, kochać i wyrażać swoje potrzeby w rodzinie. Najmłodsi potrzebują szacunku i ochrony dorosłych. Rodzice są dla siebie partnerami i opiekunami dzieci. Dbają o zaspokajanie potrzeb emocjonalnych i fizycznych swoich pociech.

W zdrowych relacjach rodzic-dziecko to rodzice dają, a dzieci otrzymują. Rolą rodziców jest zapewnienie bezwarunkowej miłości i troski do swobodnej koncentracji dziecięcej energii na nauce, zabawie i dorastaniu w szczęściu. Ale zdarzają się sytuacje, w których role mogą zostać odwrócone. Na przykład, gdy dzieci przejmują zadania swoich rodziców. Ta zamiana ról między rodzicami a dziećmi określana jest jako parentyfikacja. W rezultacie to najmłodsi są zmuszeni do przyjęcia obowiązków dorosłych i zachowywania się tak, jakby byli już dojrzałymi osobami.

Parentyfikacja – rodzaje

Parentyfikacja to rodzaj psychologicznej dewiacji, w której dzieci wcielają się w rolę rodziców. Z psychologicznego punktu widzenia wygląda to tak, jakby dzieci tworzyły małżeństwo z rodzicami, ale nie chodzi tu o związki kazirodcze. Ich zachowanie skoncentrowane jest na roli społecznej i rodzinnej. Wyróżnia się dwa rodzaje tego zjawiska.

• Parentyfikacja instrumentalna (zwana także fizyczną) ma miejsce, gdy rodzice przypisują dzieciom obowiązki, które nie są odpowiednie do wieku. Może to oznaczać wykonywanie takich zadań, jak robienie dużych zakupów, opłacanie rachunków, przygotowywanie posiłków dla rodziny, pomoc młodszemu rodzeństwu w nauce lub opieka nad chorymi członkami rodziny. Należy jednak pamiętać, że to, iż 10-latek przygotowuje niedzielne śniadania, nie oznacza, że ​​angażujesz się w instrumentalną parentyfikację. W użyteczny i odpowiedni dla dziecka wieku sposób budujesz jego wiarę we własne możliwości. Jednak, kiedy 12-latek musi szukać pracy, by utrzymać rodzinę, wtedy można mówić o przejęciu przez dziecko roli rodziców.
• Parentyfikacja emocjonalna występuje, gdy dziecko lub nastolatek pełni rolę powiernika/mediatora dla rodziców i/lub członków rodziny (lub między nimi). Ma zaspokoić określone potrzeby emocjonalne starszych od siebie osób. Oczekuje się, że dziecko odkryje potrzeby emocjonalne rodziców, będzie ich powiernikiem lub doradcą i zapewni wsparcie.

Parentyfikacja emocjonalna często idzie w parze z parentyfikacją instrumentalną. Jednak ta pierwsza może mieć bardziej destrukcyjny wpływ na rozwój dziecka. Warto również podkreślić, że czasami zachowania związane z odwróceniem ról skupiają się nie na rodzicach, a na rodzeństwie. Oznacza to, że dziecko staje się głównym opiekunem chorego lub niepełnosprawnego rodzeństwa. Na przykład może się to zdarzyć, gdy brat lub siostra choruje przewlekle lub cierpi na zaburzenia ze spektrum autyzmu.

Skąd się bierze parentyfikacja?

Istnieje kilka sytuacji, które mogą łatwiej wywołać proces parentyfikacji. Warunki te nie decydują o wystąpieniu tej inwersji, ale mogą przyczynić się do niej na dużą skalę. Dorośli mieli swoje chwile jako dzieci i nastolatkowie. Żyli zgodnie ze swoim życiem i ideologiami. Ale kiedy matka, ojciec lub oboje rodziców nie otrzymali od swoich rodziców wystarczającej opieki, miłości i zrozumienia, zwykle szukają sposobu na zaspokojenie tej potrzeby w związku partnerskim. Jeśli w nim tego nie znajdują, przenoszą swe uczucia i żądania na dzieci. Rodzice nie są gotowi zapewnić swoim pociechom miłości niezbędnej do ich rozwoju lub w zamian za to, co sami dają, oczekują dużego zaangażowania ze strony dzieci.

Do odwrócenia ról może dochodzić także w sytuacjach:

• braku emocjonalnego związku między małżonkami;
• tęsknoty za małżonkiem;
• próby zwrócenia na siebie uwagi;
• rozwodu, podczas którego rodzic przenosi na dziecko więcej zadań i nakłada na nie aktywną rolę w podejmowaniu decyzji;
• śmierci głowy rodziny (kiedy ojciec umiera lub jest nieobecny, jego miejsce zwykle zajmuje najstarszy syn, a w przypadku matki córka, która zwykle czuje tę odpowiedzialność).

Jak rozpoznać parentyfikację?

Łatwo mówić o zamianie ról, ale czasami trudno ją zaobserwować. Warto w takich przypadkach zwrócić uwagę na zachowanie samego dziecka. W zależności od stopnia parentyfikacji rozwijają się różne poziomy objawów. Mogą to być:

• stres i niepokój: dziecko nie jest w stanie sobie poradzić z ciągłą odpowiedzialnością za dorosłych, co może prowadzić do wyczerpania emocjonalnego.
• objawy fizyczne: dziecko może uskarżać się na bóle brzucha, biegunki lub bóle głowy niewiadomego pochodzenia.
• złe zachowania: pojawia się agresja, trudności w nauce i problemy w relacjach z rówieśnikami.
• ograniczenia rozwojowe: dziecko może niechętnie chodzić do szkoły, porzuca hobby i nie ma chęci do zabawy z rówieśnikami.

W okresie dojrzewania objawy mogą się nasilać. Nastolatkowie odczuwają potrzebę przejmowania zadań dorosłych, stawiają potrzeby rodziców ponad własne. Tracą zdolność wyrażania swoich uczuć słowami. Gdy w pobliżu nie ma nikogo, kto mógłby im pomóc w ich zrozumieniu, zaczynają obwiniać siebie i wątpić w swoje poczucie wartości. Poczucie utraty dzieciństwa może prowadzić do złości, zachowań agresywnych i depresji. Nastolatkowie często sięgają po używki lub dopuszczają się samookaleczania, aby wyciszyć negatywne emocje, które odczuwają.

Parentyfikacja – konsekwencje

Bycie parentyfikowanym jest trudnym doświadczeniem, które dziecko przeżywa w samotności. Nie ma się do kogo zwrócić o pomoc, ponieważ rodzice tracą autorytet. Rozwija poczucie obowiązku wobec swojego opiekuna, co skutkuje ogromnym poczuciem winy za każdym razem, gdy czegoś nie zrobi lub postara się zaspokoić własne potrzeby. Można spojrzeć na parentyfikację jako na proces adopcji odwrotnej, w którym dzieci nieumyślnie adoptują rodziców. Jednak ten rodzaj relacji rodzinnych zwykle pozostawia trwałe konsekwencje w umysłach dzieci. Najczęstsze to:

• depresja;
• lęk;
• zaburzona samoocena;
• ciągła nieufność;
• impulsywność;
• gniew;
• problemy z zaufaniem;
• zaburzenia odżywiania;
• ciągłe poczucie winy;
• trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji;
• wrażliwość na odrzucenie i rozczarowanie.

Wiele dzieci staje się tak emocjonalnie uzależnionych od swoich matek, że w wieku dorosłym trudno im nawiązać związki partnerskie. Często zdarza się, że matka staje się wyjątkowo zazdrosna o syna lub córkę i nie pozwala im swobodnie żyć w szczęśliwym związku. W wielu przypadkach dziecko, które emocjonalnie „poślubia” rodzica, spędza całe życie bez uczuciowego związku. Nie bierze ślubu, nie wchodzi w relacje, nie ma potomstwa, a po śmierci opiekuna popada w głęboką depresję. Czuje się, jakby życie straciło sens.

Często zdarza się, że mężczyźni lub kobiety w średnim wieku, pojawiają się w poradniach psychologicznych, bo twierdzą, że całe życie poświęcili opiece nad matką lub ojcem, a teraz stracili sens życia. Nie potrafią kochać, boją się tworzyć relacje, nawiązywać kontakty seksualne itp. Wszystko jest spowodowane tymi zaburzeniami parentyfikacji. Nie przeżyli dzieciństwa i dorastania tak, jak powinni, bez nacisków, aby szybko stać się dorosłymi ludźmi.

Jak uniknąć parentyfikacji?

Biorąc pod uwagę, że parentyfikacja może mieć charakter międzypokoleniowy, warto przełamać ten schemat. Pierwszym krokiem jest świadomość istnienia problemu. Drugim krokiem jest określenie granic. Kto jest za co odpowiedzialny? Twoje dziecko może pomagać w domu i opiekować się rodzeństwem, ale odpowiedzialność nie powinna wpływać na jego zdrowie fizyczne i psychiczne, obowiązki szkolne i relacje społeczne.

Każdy ma swoją historię, ale trzeba pamiętać, że nawet rodzice z najlepszymi intencjami mogą przytłoczyć swoje dzieci. Dlatego pamiętaj o kilku podstawowych zasadach, które nie pozwolą na odwrócenie ról.

1. Nie rób z dziecka swojego głównego powiernika.
2. Zwracaj się ze swoimi problemami do osób dorosłych (rodziny, znajomych, partnera, psychologa).
3. Ustal podział ról, wyjaśnij dziecku, kim jest rodzic.
4. Nie wciągaj najmłodszych w problemy dorosłych (osobiste, finansowe, zawodowe).
5. Nie wykorzystuj dziecka jako pośrednika w załatwianiu spraw z byłym mężem lub byłą żoną.
6. Nie próbuj robić z dziecka donosiciela, który będzie informował Cię o tym, jak układa się życie drugiej osoby.
7. Uświadom sobie swoje potrzeby i zadbaj o ich samodzielne zaspokojenie.

Parentyfikacja a psychoterapia

Psychoterapia może pomóc zarówno dzieciom, jak i rodzicom uporać się z problemem parentyfikacji. Dzięki spotkaniom z psychologiem każda strona zrozumie podział ról rodzinnych i dotrze do swojego wnętrza. W ten sposób można stopniowo uwalniać się z ograniczeń i budować autonomię. Terapia jest procesem wyzwalającym, ponieważ pozwala rodzicom i dzieciom na ponowne podjęcie właściwych ról.

Dorośli, którzy byli w dzieciństwie ofiarami parentyfikacji, uczestnicząc w terapii, uczą się rozumienia doświadczeń, które ich naznaczyły i uczyniły tak bardzo uzależnionymi od swoich rodziców. Dzięki cierpliwości i wysiłkowi pacjenta i terapeuty, negatywne impulsy oraz toksyczne emocje zostają nazwane, wyjaśnione i zrozumiane.

Parentyfikacja to negatywne zjawisko, które całkowicie unieważnia naturalny porządek rodziny i tworzy w domu dużo chaosu. Dzieci zapominają, że są dziećmi, a dorośli odstępują od swoich ról. Jeśli problem ten dotknął również Ciebie (niezależnie w jakiej roli), nie wahaj się skorzystać z pomocy psychologa. Dzięki odzyskanej równowadze możesz odnaleźć siebie lub przywrócić zdrową sytuację rodzinną.