Lęk przed bliskością – co robić?

Dla większości ludzi partnerstwo jest ważną częścią życia. Ale niektórym bardzo trudno jest się otworzyć i odnosić z czułością do innych. Te osoby twierdzą, że wolą być same, nie potrzebują nikogo do życia, nie są gotowe na trwałą relację, nie mają szczęścia w miłości itd. Zamiast poczucia szczęścia myśl o trwałym związku wywołuje u nich strach, stres, a nawet panikę. Ci ludzie cierpią z powodu lęku przed bliskością. Jesteś jedną z tych osób? Dowiedz się, co robić w takich sytuacjach.

Spis treści:

Potrzeba bliskości a strach przed związkami – dlaczego boję się bliskiej relacji?

Lęk przed bliskością – co to jest?

Objawy lęku przed bliskością

Fobia bliskości – jak ją rozpoznać?

Jakie są przyczyny lęku przed bliskością?

Dzieciństwo, unikowy styl przywiązania i (nie)zaspokojenie potrzeby bliskości

Co może wyzwalać fobię bliskości?

Strach przed miłością – sposoby radzenia sobie z lękiem

Potrzeba bliskości a strach przed związkami – dlaczego boję się bliskiej relacji?

Relacje międzyludzkie podlegają zmianom we współczesnych czasach. W przeszłości role były z góry określone i dobrze ugruntowane. Dziś oprócz zrozumienia, jak radzić sobie z tymi zmianami, człowiek stara się utrzymać trwałe i nietoksyczne relacje. Jednakże, chociaż zbudowanie szczęśliwego związku jest powszechnym pragnieniem, wielu zmaga się ze strachem. Czasami to przeszłe doświadczenia pozostawiają ślady i luki, które pozostają niewypełnione. Są to emocjonalne retrospekcje, które zakłócają relacje i mogą mieć swój początek już w dzieciństwie.

Bliskości ludzie uczą się od najmłodszych lat w relacji z rodzicami i w procesie socjalizacji, jaka zachodzi w kontaktach z rodziną, kolegami ze szkoły, a później, w pierwszych próbach dorosłego życia. Jednak nie zawsze te potrzeby emocjonalne są zaspokajane. To rodzi konflikty w dorosłym życiu, w których bliskość fizyczna, emocjonalna czy psychiczna po prostu przeraża. Te problemy sprawiają, że partnerzy doświadczają związku samotności lub odczuwają dystans ze strony drugiej osoby. Przyczyn takiego stanu oraz sytuacji, w których ktoś walczy ze swoją potrzebą bliskości, może być więcej. Dlatego warto bliżej dowiedzieć się, czym w ogóle jest lęk przed bliskością.

Lęk przed bliskością – co to jest?

Wszyscy mamy różne poziomy (nie)dostępności emocjonalnej w związkach miłosnych. Nie jesteśmy i nie możemy być w 100% świadomi i dostępni dla innych lub dla wszystkich ich potrzeb. Są jednak osoby, które za wszelką cenę chcą unikać bliskości i głębszej relacji. Zwykle cieszą się swoją samowystarczalnością, myląc ją z niezależnością. Postrzegają zależność miłosną (współzależność emocjonalną) jako ograniczającą i zatracającą siebie. Z drugiej strony są też tacy, którym towarzyszy poczucie osamotnienia i chcieliby się z kimś związać, ale strach przed ewentualną utratą partnera, odbiera im te chęci.

Wobec tego poczucie bliskości generuje lęk, który jest rozumiany jako poczucie strachu przed połączeniem z drugim człowiekiem. Skupia się na niezdolności dzielenia się z drugą osobą prawdziwym JA i niepozwalaniu sobie na intymność oraz więź.

Czasami lęk przed bliskością dotyczy jednego, a innym razem kilku obszarów:

• emocjonalnego: zdolność do dzielenia się swoimi najskrytszymi uczuciami z drugą osobą;
• intelektualnego: umiejętność dzielenia się swoimi przemyśleniami i pomysłami z innymi;
• seksualnego: zdolność do zaangażowania intymnego z drugą osobą.

Lęk przed bliskością obejmuje najczęściej emocjonalny i fizyczny dystans, który skutkuje zawieraniem powierzchownych relacji.

Objawy lęku przed bliskością

Wiele osób z fobią bliskości nie jest tak naprawdę świadomych swojego lęku. Wręcz przeciwnie: często tęsknią za stałym związkiem i dużo o nim rozmawiają. Osoby dotknięte zaburzeniem zwykle znajdują różne wyjaśnienia tego, że szczęśliwy związek się nie udaje. Na przykład to, że zawsze zakochują się w niewłaściwym mężczyźnie lub nieodpowiedniej kobiecie. Kobietom często łatwiej jest ukryć strach przed bliskością przed innymi, a także przed sobą.

Inni unikają długotrwałych związków, oszukując siebie i otoczenie, że w ogóle nie dążą do partnerstwa, bo chcą cieszyć się wolnością. Rzucają się w przypadkowy romans, związek na odległość lub otwarty związek. Utrzymują dystans, który w pewnych granicach pozwala im kontrolować swój strach.

Typowe objawy lęku przed bliskością obejmują:

• niską samoocenę;
• problemy z zaufaniem;
• serię niestabilnych relacji w przeszłości;
• nerwowość i napady złości;
• unikanie kontaktu fizycznego;
• trudności w nawiązywaniu nowych znajomości;
• niezdolność lub niechęć do dzielenia się uczuciami i wyrażania emocji.

Wiele osób cierpi nie tylko z powodu objawów psychicznych, ale także fizycznych. Reakcje organizmu mogą być bardzo silne. Często obejmują one kołatanie serca, pocenie się, uczucie niepokoju, duszność, a nawet ataki paniki. Lęk przed bliskością może obejmować różne objawy, które występują z różnym stopniem nasilenia u każdej dotkniętej nim osoby. Dlatego diagnozę zawsze powinien postawić psycholog.

👉 Jeżeli potrzebujesz pomocy, wsparcia psychologicznego placówki naszych poradni znajdują się w:

• Warszawie, Zobacz: Psycholog Warszawa
• Wołominie, Zobacz: Psycholog Wołomin

Fobia bliskości – jak ją rozpoznać?

Wiele osób, które boją się zaangażowania, od samego początku unika związków, ponieważ bliskość z partnerem jest dla nich zagrożeniem. Inni czują się nieswojo, gdy więź rośnie i wtedy dystansują się w związku. Warto poznać symptomy charakterystyczne dla ludzi, którzy boją się bliskości.

• Strach przed porażką jest większy niż pragnienie związku.
• Pojawia się potrzeba bycia perfekcjonistą w tym, co się robi.
• Zobowiązania i zaangażowanie w związku wywołują panikę.
• Osoby z tą fobią unikają tematów takich jak miłość, wspólna przyszłość, małżeństwo i planowanie rodziny, czyli wszystkiego, co dotyczy bliskiej relacji emocjonalnej.
• Potrzeba bezpieczeństwa jest bardzo duża.
• Osoby z fobią bliskości mają nierealistycznie wysokie oczekiwania wobec potencjalnego partnera.
• Ci, którzy unikają bliskości, mają tendencje do częstych zmian partnera.
• Po rozstaniu szybko pogrążają się w nowym, bardziej powierzchownym związku.
• Często lub wręcz wyłącznie wybierają nieosiągalnych kandydatów, takich jak osoby, które są już zajęte.
• Kiedy po kilku pierwszych randkach robi się poważnie, zachowują dystans i przez jakiś czas są niedostępni.
• Czasami udają, że nie dostrzegają miłości drugiej osoby.
• W związkach często prowokują kłótnie, aby zdystansować się od partnera lub szukać powodów do rozstania.
• Odruchowo uciekają, gdy pojawia się bliskość emocjonalna lub reagują chłodno i z dystansem.
• Osoby z fobią przed bliskością nie chcą przedstawiać swojego partnera rodzinie i kręgu znajomych.
• Wspólne mieszkanie nie wchodzi w rachubę dla osób, które boją się zaangażowania.
• Przejawy uczuć takie jak pocałunki, uściski czy trzymanie się za ręce w miejscach publicznych są dla nich czymś nienaturalnym, co skutkuje unikaniem bliskich relacji fizycznych.
• Często odwołują romantyczne randki we dwoje krótko przed spotkaniem.

Jakie są przyczyny lęku przed bliskością?

Istnieje wiele rzeczy, które mogą powodować, że ktoś boi się bliskości. Negatywne doświadczenia, takie jak rozczarowania, urazy i traumy, które nie zostały odpowiednio przepracowane, czasami kończą się fobią przed bliskością. Może to wynikać z bardzo bolesnego rozstania z niedawną przeszłością, która zachwiała zaufaniem do danej osoby. Potem trudno znowu zaufać i się zbliżyć. To taki mechanizm obronny. Ktoś nie pozwala sobie na bezbronność ani nie ufa nikomu innemu, ponieważ nie chce zostać zraniony.

Dlatego lęk przed bliskością ma różne przyczyny. Oto najczęstsze.

• Strach przed odrzuceniem związany ze swoimi negatywnymi doświadczeniami lub świadomością, że przytrafiło się to innym i nie chce się samemu doświadczać tego rodzaju bólu.
• Lęk przed porzuceniem, który może wynikać z czegoś, co wydarzyło się w dzieciństwie, np. śmierć lub separacja rodzica, lub innej bliskiej osoby dorosłej.
• Lękliwe (unikające) zaburzenie osobowości związane z bliskością (niska samoocena, nieśmiałość, unikanie zależności emocjonalnej i doświadczania bliskości, nadwrażliwość na krytykę).
• Wykorzystywanie seksualne w dzieciństwie.
• Doświadczenie wcześniej słownego lub fizycznego znęcania się.
• Zaniedbania rodzicielskie.
• Problemy separacyjne z nadmierną zależnością od rodziców i rodziny.
• Strach przed byciem kontrolowanym lub zatraceniem się w związku.

Warto uświadomić sobie, skąd w dorosłym życiu wziął się ten lęk budowania bliskości. Ludzie, którzy nie znajdują przyczyn swojego problemu i nie rozwiązują go, mogą mieć poważne problemy w prowadzeniu spokojnego, normalnego życia.

Dzieciństwo, unikowy styl przywiązania i (nie)zaspokojenie potrzeby bliskości

Przyczyny tego lęku często sięgają dużo dalej. Potrzeba bliskości w życiu dziecka jest ważna od pierwszych dni życia. O rodzajach więzi i reakcji na trudne sytuacje w relacjach z innymi wiele mówi styl przywiązania. To on decyduje o tym, jak ktoś postrzega bliskość, podchodzi do sfery seksualnej, radzi sobie z trudnościami i konfliktami w związku.

Osoby, które mają tendencję do unikania bliskości drugiego człowieka, noszą w sobie źródła lęku w niezaspokojonych wczesnodziecięcych doświadczeniach. Ich opiekun lub rodzic nie zaspokajał potrzeb dziecka, okazywał niewiele troski i jednocześnie stawiał wygórowane wymagania. Zaczęły więc od najmłodszych lat kształtować w sobie strategię adaptacyjną, która zakładała samowystarczalność. Ich zachowania w dorosłym życiu charakteryzuje unikowy styl przywiązania, związany z potrzebą wyraźnej autonomii i ucieczką przed bliskością. Boją się związku i celowo zniechęcają do siebie potencjalnego lub obecnego partnera. Jednocześnie potrzeba bliskości zostaje niezaspokojona, ale i przeraża. Dlatego nie lubią, gdy ktoś „narusza ich terytorium”.

W wielu przypadkach przyczyną unikowego stylu przywiązania jest zaburzona relacja z matką, ojcem lub obojgiem rodziców. Wtedy strach przed związkiem może być zakorzeniony w:

• niespełnionym pragnieniu bezpieczeństwa i bliskości;
• odrzuceniu lub zaniedbywaniu przez rodziców;
• w konfliktach między rodzicami.

Jednak należy uświadomić sobie, że lęk przed bliskością czasem wynika z nadopiekuńczości doświadczanej w okresie dzieciństwa. Szczególnie u mężczyzn przyczyną fobii jest często zaburzona relacja z matką. Podobnie jak utrata kogoś bliskiego w dzieciństwie. Wówczas tematy bliskości i związku kojarzą się z negatywnymi myślami wynikającymi ze złych doświadczeń.

Poprzez dystans emocjonalny osoby dotknięte fobią próbują uchronić się przed porzuceniem, ponownym zranieniem i rozczarowaniem. Strach przed odrzuceniem utrudnia nawiązanie bliskiej więzi z drugim człowiekiem.

Co może wyzwalać fobię bliskości?

Jak każda fobia, także i ta dotycząca bliskości, może sprawiać, że osoba z zaburzeniem dostanie ataku paniki. Dzieje się tak na skutek wyzwalaczy, które prowadzą do takiego stanu. Mogą to być nawet małe rzeczy, takie jak trzymanie się za ręce lub pocałunek w miejscu publicznym, planowanie pierwszych wakacji, pierwszego wspólnego wyjazdu do domu rodzinnego itp. Jednak strach przed bliskością i związkiem często staje się nie do pokonania dopiero wtedy, gdy podejmuje się większe kroki, na przykład jeśli chodzi o wspólne zamieszkanie, ślub lub planowanie rodziny.

Dla każdego unikającego odgrywają rolę zupełnie inne wyzwalacze. Lęk bliskości zwykle pojawia się w podobnych momentach: albo na samym początku, gdy w ogóle ma dojść do nawiązania relacji, albo później, gdy związek osiągnie pewien punkt zażyłości. W zależności od nasilenia lęku przed bliskością dzieje się to w zupełnie innym czasie lub z zupełnie innych powodów. To dlatego, że każda osoba buduje relacje na swój własny sposób. Inaczej też podchodzi do tematu bliskości. I o ile dla jednych problem może tkwić w styczności fizycznej, o tyle dla drugich przeszkodą może być zbliżenie emocjonalne.

Strach przed miłością – sposoby radzenia sobie z lękiem

Wszyscy pragniemy bliskości. Nawet jeśli dziś wydaje Ci się, że nigdy się nie zakochasz, że masz dość nowych związków, że miłość nie jest dla Ciebie, to i tak podświadomie cenisz sobie bliskie relacje. Oczywiście nie warto karmić swojej fobii błędnymi przekonaniami. Strach przed miłością czy lęk przed bliskością, jak każdy inny, ma swoją przyczynę i rozwiązanie. Zawsze należy pamiętać, że dla wszystkich żywych istot, w tym dla nas, ludzi, strach jest strategią ewolucyjną, która chroni człowieka przed różnymi niebezpieczeństwami.

Dlatego, aby móc leczyć i ostatecznie przezwyciężyć niezdolność do nawiązania bliskości, ważne jest, aby rozpoznać i przyznać się, że cierpisz na zaburzenie lękowe. Najpierw dowiedz się, dlaczego zamknąłeś się w sobie. Spróbuj uwolnić się od tych myśli i postaw, które na jakiś czas zamknęły Twoje życie przed drugą osobą. Na tym etapie duży sens ma psychoterapia lub profesjonalna porada psychologa. W ten sposób osoby dotknięte lękiem mogą znaleźć przyczynę swojego strachu i dotrzeć do sedna problemu. Ponieważ radzenie sobie z negatywnymi doświadczeniami rzadko kończy się sukcesem w pojedynkę. Jest to jednak niezbędny warunek wstępny, by pokonać lęk przed bliskością.

Co jeszcze możesz zrobić, aby przezwyciężyć strach przed związkami, miłością i nawiązywaniem bliskich relacji?

• Doceń siebie i swoje wartości.
• Otwórz się na szczere rozmowy z drugim człowiekiem.
• Zrób coś, co sprawia Ci przyjemność w chwilach, gdy czujesz, że strach przejmuje nad Tobą kontrolę.
• Zrozum, że pomimo wspólnych upodobań i cech, druga osoba będzie się różnić od Ciebie.
• Kiedy boisz się zranienia, wiedz, że nikt nie ma pewności, co zrobi druga osoba. Warto rozmawiać o swoich obawach.
• Zaakceptuj to, że związek jest ryzykiem, ale życie skupione tylko na sobie i trwanie w samotności również często powoduje cierpienie.
• Jeśli jesteś w związku i wisi nad Wami widmo rozstania, spróbujcie terapii par.

I ostatecznie: przyjmij pomoc i szukaj pomocy. Lęk przed bliskością może mieć znaczący wpływ na Twoje życie, szczególnie w romantycznym związku. Może prowadzić do wstrzymywania uczuć lub tworzenia barier dla wyrażania swoich emocji, lub kontaktów seksualnych. Ostatecznie nierozwiązane szkodliwe relacje i negatywne doświadczenia mogą prowadzić do izolacji społecznej, nadużywania substancji psychoaktywnych, a nawet depresji i zespołu stresu pourazowego. Dlatego warto z problemami z bliskością radzić sobie z pomocą psychologa. Tylko specjalista może postawić trafną diagnozę i pomóc w przezwyciężeniu lęku poprzez odpowiednio prowadzoną terapię.

Wpis blogowy nie jest artykułem naukowym. Ma jedynie charakter informacyjny i nie zastąpi konsultacji ze specjalistą.