Entomofobia – lęk przed owadami – co robić?

Niektóre owady są bardziej przerażające niż inne. Mimo to obecność większości z nich jest po prostu akceptowana przez społeczeństwo. Biedronki, trzmiele, pszczoły, osy i motyle często budzą mniejszy strach, ponieważ uważa się je za przydatne w ogrodzie lub ich wygląd nie jest tak odrażający jak innych. Istnieją jednak osoby, które na widok każdego owada wpadają w panikę. Ten skrajny lęk przed owadami ma swoją nazwę: jest to entomofobia. Jakie jest jej pochodzenie i czy są jakieś sposoby, aby się pozbyć tego strachu? Dowiedz się więcej.

Spis treści:

Czym jest entomofobia? Strach przed owadami

Jakie mogą być objawy entomofobii?

Jak na owady reaguje człowiek z lękiem?

Jakie są przyczyny entomofobii?

Życie z entomofobią – ograniczenie codzienności

Lęk przed owadami: jak sobie radzić?

Entomofobia leczenie

Czym jest entomofobia? Strach przed owadami

Termin entomofobia składa się z dwóch greckich terminów. Pierwszego entoma, co oznacza „owad”, a drugiego phobos, co oznacza „strach” lub „fobia”. Jest to więc strach przed owadami. Entomofobia znana też jako insektofobia zaliczana jest do jednych z najczęstszych rodzajów fobii specyficznej. Szacuje się, że cierpi na nią około 6% populacji.

Irracjonalny i uporczywy strach może pojawić się wszędzie. Czy to na kempingu, na spacerze w parku, podczas leżakowania na plaży czy pobytu w domku na wsi. Każdy owad, czy to osy, motyle, ważki czy muchy, może stać się bodźcem wywołującym fobię. Jednak jedną z najbardziej powszechnych form entomofobii jest strach przed pszczołami, czyli apifobia. Inne to:

• lepidopterofobia – lęk przed motylami;
• myrmekofobia – lęk przed mrówkami;
• arachnofobia – strach przed pająkami;
• akarofobia odnosi się do strachu przed ukąszeniami owadów, roztoczami i pajęczakami, objawia się świądem skóry.

Czasami przypadki entomofobii mogą wydawać się śmieszne z punktu widzenia obserwatora z powodu nieszkodliwości niektórych owadów. Jednak stan ten jest na tyle poważny, że powoduje duży dyskomfort u chorego, który odczuwa wielki niepokój i strach oraz podejmuje próbę uniknięcia za wszelką cenę przerażającego bodźca.

Jakie mogą być objawy entomofobii?

W przeciwieństwie do zwykłego strachu lub niechęci do owadów osoba z entomofobią odczuwa ogromny, wprost nieproporcjonalny do sytuacji ewentualnego zagrożenia, lęk. Może on się pojawiać nie tylko po bezpośrednim zetknięciu z owadem, ale także na samą myśl o nim, podczas oglądania zdjęć, czy czytania książek. Dorośli z tą fobią przeważnie zdają sobie sprawę z irracjonalności swojego strachu, ale i tak nie potrafią nad nim zapanować.

Poza doświadczanym lękiem pojawiają się również różne objawy i reakcje ciała na poziomie fizycznym, poznawczym i behawioralnym.

Jakie są najczęstsze objawy entomofobii?

Objawy fizyczne:

• nadmierne pocenie;
• złe samopoczucie i zawroty głowy;
• nudności i ból brzucha;
• migrena;
• drżenie ciała;
• uczucie ucisku w klatce piersiowej;
• duszność;
• suchość w jamie ustnej;
• napięcie mięśni szyi i pleców;
• swędzenie skóry;
• zaburzenia snu (koszmary senne).

Objawy poznawcze i behawioralne:

• silne lub paraliżujące lęki;
• niepokój;
• brak koncentracji;
• katastroficzne myśli;
• próby uniknięcia bodźca za wszelką cenę;
• doświadczanie strachu przed śmiercią;
• ataki paniki.

Odczuwane przez jednostkę objawy mogą wyczerpać fizycznie i psychicznie oraz utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Jak na owady reaguje człowiek z lękiem?

W obliczu konfrontacji z owadem najpierw pojawia się reakcja stresowa. Puls jest zwiększony, pojawiają się krople potu na twarzy, a oddech staje się szybszy. Jeśli ta reakcja nasila się, towarzyszy jej atak paniki, w którym następuje całkowita utrata kontroli. Osoby dotknięte chorobą działają tylko instynktownie i próbują uciec od sytuacji, z dala od bodźca, który wywołuje ich strach.

W stanie maksymalnego napięcia dochodzi do przyspieszenia akcji serca, wzmożonej potliwości i drżenia ciała. Jeśli nie ma możliwości wyjścia z sytuacji, ucieczki, towarzyszy temu atak paniki i krzyk. Osoby z entomofobią całkowicie tracą nad sobą kontrolę i dopiero po ustaniu objawów są w stanie jasno myśleć. W środku ataku paniki czują się bardziej jakby byli poza sobą i nie są w stanie samodzielnie rozwiązać sytuacji.

Jakie są przyczyny entomofobii?

Czy entomofobia, czyli lęk przed owadami, pojawia się od urodzenia, czy jest to spowodowane jakimś konkretnym wyzwalaczem? Ten lęk można rozwinąć zarówno w dzieciństwie, jak i w wieku dorosłym. Jeśli nie ma łatwej do zidentyfikowania przyczyny takiej fobii, jest prawdopodobne, że ludzie, którzy na nią cierpią, mają nieco bardziej wrażliwy temperament. Ta wrażliwość została wzmocniona z powodu szczególnie negatywnego lub traumatycznego doświadczenia. W większości przypadków entomofobia rozwija się w wyniku bolesnego doświadczenia. Dzieje się tak, gdy ktoś na własnej skórze doświadczy na przykład ataku owada i przykrych konsekwencji użądlenia lub ukąszenia.

Jednak ludzie niekoniecznie muszą doświadczać fobii na sobie. Mogą się bać, ponieważ obserwowali przykre doświadczenia u innych. Na przykład, jeśli rodzice bali się owadów, taki strach może również rozwinąć się u dziecka. Ponieważ rodzice są postrzegani jako wzór do naśladowania, a ich reakcja jest przekazywana pociechom. Jeśli dorośli wykazali silne zachowanie lękowe w stosunku do owadów, dziecko postrzega je jako większe zagrożenie i naśladuje tę reakcję. Ponadto niektóre irracjonalne, powszechne społecznie przekonania mogą sprzyjać rozwojowi tej patologii.

Przyczyny entomofobii: Genetyka czy doświadczenia z życia?

Podejrzewa się również wpływ genów. Bo jeśli któryś z rodziców cierpiał już na silniejszy lęk czy nawet fobię, to mogło to zostać przekazane dziecku nie tylko w kontekście wychowawczym, ale i genetycznie. Jednak nie ma konkretnego potwierdzenia tej teorii.

Osoby z depresją są bardziej podatne na tego typu fobie, ponieważ czują się bardziej niepewnie, dlatego reagują przesadnie w obecności owadów. To samo dotyczy osób, które doznały urazu mózgu. Zmiany w tym obszarze mogą prowadzić do zaburzeń lękowych, które będą nasilać reakcje lękowe.

Jednak w rzeczywistości to strach przed chorobą wydaje się być główną przyczyną entomofobii. Rzeczywiście, w zbiorowej wyobraźni obecność owadów kojarzy się z brakiem higieny. Dotyczy to zwłaszcza karaluchów i much, które rzeczywiście są nosicielami infekcji. Co więcej, ich wygląd uznany jest za odrażający, więc to potęguje niepokój. Przerażeni ludzie boją się ukąszenia, które grozi przeniesieniem na nich choroby.

Życie z entomofobią – ograniczenie codzienności

Entomofobia może brzmieć i wyglądać bardzo nieszkodliwie, ale w rzeczywistości często są to tylko pozory. Osoby, które jej doświadczają, wielokrotnie zgłaszają sytuacje, w których czuli się przerażeni, jakby byli w wielkim niebezpieczeństwie. Obawiają się na przykład, że małe zwierzęta przenikną przez ich ubrania i wnikną wszędzie. Ich niepokój może przerodzić się w panikę i prowadzić do niebezpiecznych sytuacji, a nawet wypadków. Człowiek z entomofobią może wpaść w panikę nawet podczas jazdy samochodem i spowodować kolizję poprzez swoją irracjonalną reakcję. Fobia może zatem stać się prawdziwym upośledzeniem.

Co więcej, lęk przed owadami prowadzi do tego, że osoby dotknięte chorobą nie przebywają już w środowisku naturalnym i starają się unikać bodźców wyzwalających ich strach. Nie mają możliwości pójścia do lasu i cieszenia się przyrodą. W końcu są pełzające owady, takie jak mrówki, a także komary i muchy to stali bywalcy terenów zielonych. W rezultacie jakość życia ulega znacznemu osłabieniu. Świadomość fobii utrudnia nawet spacery na świeżym powietrzu, piesze wędrówki podczas wakacji, wyjście na balkon czy spędzanie czasu w ogrodzie.

Osoby z entomofobią zwykle świadomie ograniczają swój pobyt do środowisk miejskich, w których owady są mniej powszechne. To obciąża zarówno osobę chorą, jak i jej partnera oraz rodzinę. Brak możliwości wspólnego spędzania czasu na łonie natury lub uprawiania hobby i sportów na świeżym powietrzu z powodu poważnych lęków, jest częstym powodem konfliktów. Wiąże się to jednocześnie z brakiem zrozumienia bliskich osoby chorej na lęk przed owadami oraz niechęcią chorującego do podjęcia działań, które pomogą pokonać ten strach.

Lęk przed owadami: jak sobie radzić?

Jeśli masz lęk przed owadami i chcesz znów cieszyć się spacerami po lesie, a przy tym nie cierpieć więcej na ataki paniki, warto świadomie pracować nad przezwyciężeniem strachu. Masz przed sobą kilka ważnych kroków do wykonania.

• Znalezienie przyczyny. Najpierw musisz ustalić, na czym opiera się ten Twój strach. Czy był jakiś konkretny czynnik w Twoim życiu, który go spowodował, czy zachowanie zostało wyuczone od rodziców? Tak naprawdę Twój strach stanowi nadmierną reakcję, która nie odpowiada rzeczywistemu zagrożeniu.
• Zmierzenie się z lękiem. Jeśli wiesz, że owady, które Cię otaczają, są w rzeczywistości nieszkodliwe, teraz jest to kwestia stawienia czoła strachowi. Krok po kroku musisz sprawdzać swoje granice i próbować je powoli przesuwać. Wystarczy wyjść na spacer na łono natury i starać się już nie unikać owadów. Ale zwróć też uwagę na swoje wnętrze. Jeśli zauważysz, że serce zaczyna Ci bić szybciej i pojawia się wyraźna reakcja stresowa, zakończ konfrontację. Następnym razem, gdy spróbujesz, poczujesz się lepiej, spędzisz więcej czasu w lesie i powoli nauczysz się, że owady nie zagrażają życiu. Dobrze jest, jeśli w sytuacjach konfrontacji masz przy sobie kogoś z rodziny, przyjaciela lub psychoterapeutę.
• Poradzenie sobie ze stresem. Jeśli na co dzień doświadczasz duże napięcia w środowisku osobistym, zawodowym itp., nawet drobne bodźce wystarczą, aby wywołać wyraźnie odczuwalny stres. Dlatego wskazane jest, aby ogólnie popracować nad własnym zarządzaniem stresem. Zastosuj różne techniki relaksacyjne, aby odzyskać wewnętrzny spokój. Może to być joga lub medytacja. Poświęć ten czas w życiu codziennym na rozładowanie napięcia. Podczas konfrontacji z insektami możesz także zastosować techniki panowania nad oddechem, aby mieć lepszą kontrolę nad sobą. Wtedy dobrze znana reakcja strachu pojawia się w mniejszym stopniu i łatwiej jest przezwyciężyć fobię.
• Skorzystanie z profesjonalnej pomocy. Jeśli fobia przed owadami jest głęboko zakorzeniona w Twojej świadomości, prawdopodobnie nie jest możliwe samodzielne rozwiązanie tego lęku. W ramach psychoterapii istnieją różne strategie poradzenia sobie z fobią. Pod profesjonalnym okiem psychologa porozmawiasz o swoich lękach i uzyskasz wsparcie, z którym łatwiej będzie Ci pozbyć się lęku przed owadami.

Entomofobia leczenie – psycholog Warszawa

Podstawą leczenia fobii przed owadami jest zerwanie związku między bodźcem a reakcją.  Dlatego najczęściej wykorzystywane jest podejście poznawczo-behawioralne. Terapeuta może pomóc pacjentowi przezwyciężyć fobię za pomocą różnych metod. Najbardziej powszechne są techniki relaksacyjne i oddechowe oraz techniki ekspozycji, które polegają na stopniowym narażaniu pacjenta na bodziec fobiczny i oswajaniu go z nim.

Paniczny strach przed owadami może przerodzić się w uprzykrzającą życie chorobę, która uniemożliwi nawet wyjście z domu czy otworzenie okien. Dlatego walkę z tą przypadłością najlepiej przeprowadzić pod profesjonalnym nadzorem i w bezpiecznym otoczeniu. W ten sposób popołudnie na tarasie, wyjazd nad jezioro czy spacer po parku nie zamienią się już w kompletną katastrofę, jeśli nieopodal Ciebie przeleci mucha lub osa.

Leczenie entomofobii wymaga skomplikowanego podejścia oraz zaangażowania zarówno pacjenta, jak i specjalisty. Zrozumienie przyczyn oraz mechanizmu działania fobii to klucz do jej pokonania. Przez lata doświadczenia w pracy z pacjentami z różnymi fobiami doszliśmy do wniosku, że im wcześniej rozpocznie się proces leczenia, tym większe są szanse na trwałą poprawę i powrót do normalnego funkcjonowania bez wszechobecnego strachu przed owadami.

Jeżeli zmagasz się z lękiem przed owadami, nie krępuj się szukać wsparcia. Nasza poradnia psychologiczna posiada specjalistów, którzy pomogą Ci w walce z entomofobią i odzyskaniu pełni życia bez paraliżującego strachu.

👉 Jeżeli potrzebujesz pomocy, wsparcia psychologicznego placówki naszych poradni znajdują się w:

• Warszawie, Zobacz: Psycholog Warszawa
• Wołominie, Zobacz: Psycholog Wołomin

Teksty na stronie mają charakter informacyjny i nie zastępują usług świadczonych przez profesjonalistów.