Dysmorfofobia – co to jest? Test, objawy dysmorfofobii, leczenie

Dysmorfofobia, na całym świecie miliony ludzi cierpią na to zaburzenie psychiczne i zamiast szukać pomocy psychologicznej, poddają się operacjom plastycznym i zabiegom upiększającym. Ogólnie rzecz biorąc, największym zmartwieniem tych osób jest ich „brzydki” wygląd. Mimo że w rzeczywistości jest inaczej. Co to jest dysmorfofobia? Jakie daje objawy? Jak ją rozpoznać? Czy można to leczyć? Sprawdź!

Spis treści:

Cielesne zaburzenie dysmorficzne, czyli dysmorfofobia twarzy i ciała

Jakie są objawy dysmorfofobii?

U kogo najczęściej występuje zaburzenie dysmorficzne?

Skąd się bierze obsesja wyglądu? Przyczyny dysmorfofobii

Skąd mam wiedzieć, czy mam zaburzenia własnego wyglądu? Test

Jak rozpoznać, że ktoś ma dysmorfofobię?

Jak wygląda leczenie dysmorfofobii?

Życie z dysmorfofobią – co czuje osoba chora?

Mam zaburzony obraz własnego ciała – co dalej?

Cielesne zaburzenie dysmorficzne, czyli dysmorfofobia twarzy i ciała

„Ważę chyba 100 kilogramów. Mam grube ramiona. Moje biodra są za szerokie. Jestem za wysoka. Mam za małe piersi, krzywy nos i podkrążone oczy”.

Tak swoje ciało opisała 23-letnia modelka, która trafiła do gabinetu psychologicznego. W rzeczywistości była piękna i miała wymiary godne pozazdroszczenia dla każdej kobiety: 65 kilogramów idealnie rozłożonych przy wzroście 173 cm, burza blond loków na głowie, jasnoniebieskie duże oczy i delikatny nos oraz pełne usta. Jednak, gdy stawała przed lustrem, widziała grubą, brzydką i zmęczoną dziewczynę. Postrzegała tak siebie, bo cierpiała na zaburzenia obrazu ciała, a dokładnie na dysmorfofobię zaliczaną do zaburzeń psychicznych z grupy hipochondrii.

Nazwa choroby pochodzi z języka greckiego (gr. dysmorfia), co oznacza „brzydota”. Zaburzenie jest w stanie wyrządzić ogromne szkody samoocenie pacjentów. Nosi ślady kompulsji, naturalnie odczuwanej przez pacjentów, ale trudnej do zidentyfikowania przez rodzinę i przyjaciół. Chory nie widzi swojego zniekształconego obrazu, działa obsesyjnie na bazie tej nieprawidłowej percepcji. Chcąc zakamuflować wyimaginowaną wadę – całego ciała lub jego niewielkiej części – nieustannie sprawdza swój wygląd w lustrze, bardzo często czesze włosy, przesadza z dbałością o estetykę, poddaje się licznym zabiegom w celu skorygowania minimalnych lub nieistniejących problemów.

Jakie są objawy dysmorfofobii?

Obawy dotyczące wyglądu, takich kwestii jak waga, stan skóry i kształt części ciała, są uważane za powszechne, jeśli występują sporadycznie. Każdy od czasu do czasu może czuć się nieswojo w swoim ciele. Zdarza się, że ci, którzy są podatni na zewnętrzne naciski, takie jak zarzuty ze strony małżonków i członków rodziny pod tytułem „no jak Ty wyglądasz!”, źle czują się w swoim ciele. Ponadto kult pewnych standardów piękna, takich jak szczupłość, nieskazitelna cera, piękne ciało, dobre proporcje, bujne włosy itp. są nadal bardzo obecne w naszym społeczeństwie.

Jednak w sytuacji, kiedy zamartwianie się o własnych wygląd staje się nadmierne i zaczyna pochłaniać inne obszary Twojego życia, musisz zwrócić uwagę na to, co czujesz i co robisz. Być może masz zaburzenia wyglądu ciała.

Osoby cierpiące na zaburzenie dysmorficzne ciała:

• nadmiernie skupiają się na „wadach” wyglądu, których inni nie zauważają lub które są niewielkie;
• uważają się za brzydkie;
• twierdzą, że ich ciało jest zdeformowane z powodu jakiejś wady, mimo że jej nie widać;
• po wyjściu z domu czują się niepewnie, ponieważ żyją w przekonaniu, że wszyscy dostrzegają w nich wady, które oni sami widzą;
• czują się obiektami kpin i żartów z powodu swojego wyglądu;
• próbują ukryć defekty ciała za pomocą ubioru, makijażu i zabiegów estetycznych;
• często proszą innych o ocenienie swojego wyglądu;
• kierują się nadmiernym perfekcjonizmem w kwestii tego, jak wyglądają;
• są niezadowolone z efektów zabiegów estetycznych, więc szukają od razu kolejnych rozwiązań w celu wyeliminowania „defektów”.

Równolegle z dysmorfofobią ciała mogą współistnieć inne zaburzenia psychiczne, które w konsekwencji nasilają jej objawy. Jest to depresja, lęki, zaburzenia odżywiania i zaburzenia obsesyjno-kompulsywne.

U kogo najczęściej występuje zaburzenie dysmorficzne?

Częstość występowania dysmorfofobii jest większa u młodzieży i kobiet. Pierwsze zaburzenia obrazu siebie rozwijają się w wieku około 16 lat, ale niezadowolenie z ciała może pojawić się już w młodszym wieku, nawet u dziewięciolatka. Sporo przypadków występuje również u kobiet po menopauzie.

W odniesieniu do płci analizy wskazują na nieco wyższą częstość występowania zaburzeń dysmorficznych u kobiet. Średnio o 2% więcej przypadków obserwuje się u pań niż u mężczyzn. Jednak trzeba pamiętać, że choroba może rozwinąć się u każdego, niezależnie od wieku, płci, czy klasy społecznej.

Skąd się bierze obsesja wyglądu? Przyczyny dysmorfofobii

Objawy zaburzeń wyglądu mogą mieć wielorakie przyczyny. Obejmują kilka czynników, takich jak aspekty genetyczne, neurochemiczne i środowiskowe.

Najczęściej cielesne zaburzenie dysmorficzne dotyczy aspektów społecznych, głównie narzucania wygórowanych standardów piękna, wzmacnianych przez media społecznościowe. Nic więc dziwnego, że obraz własnego ciała podlega zaburzeniom częściej w okresie dojrzewania, w okresie, w którym tego rodzaju presja społeczna może mocniej i bezpośrednio wpływać na psychikę młodych ludzi.

Jednak inne czynniki, takie jak zachowania i presja ze strony bliskich osób oraz rodzinne predyspozycje do zaburzeń psychicznych, również przyczyniają się do rozwoju choroby. Okoliczności takie jak rozwód, zaniedbania rodzicielskie, przeprowadzka do innego miasta, znęcanie się, zastraszanie w szkole i śmierć w rodzinie mogą również sprzyjać rozwojowi zaburzeń wyglądu. Niektóre dzieci i młodzież mogą mieć trudności z radzeniem sobie ze stresem wynikającym z życiowych doświadczeń i rozwijają nieodpowiednie mechanizmy obronne, aby spróbować się przed nim chronić.

Ponadto osoby niepewne siebie, niespokojne i o niskim poczuciu własnej wartości mają większą skłonność do zaburzeń dysmorfofobicznych. Niektóre badania wskazują na neurologiczne pochodzenie zaburzenia. Mózg pacjentów z dysmorfofobią cierpi na nierównowagę biochemiczną substancji, takich jak noradrenalina, dopamina i serotonina. Zwłaszcza w obszarach związanych z dostrzeganiem i zarządzaniem emocjami przy mechanizmach nagradzania, lęku, motywacji i regulowania nastroju.

Skąd mam wiedzieć, czy mam zaburzenia własnego wyglądu? Test

Jeśli podejrzewasz u siebie zachowania w kierunku rozwoju dysmorfofobii, rozwiąż poniższy test. Nie jest on profesjonalnym narzędziem diagnostycznym, ale pozwoli Ci uzyskać ogólny pogląd na to, czy musisz podjąć leczenie.

1. Odczuwasz duży niepokój, gdy patrzysz w lustro. TAK / NIE
2. Nie możesz pogodzić się z jakimś aspektem swojego wyglądu. TAK / NIE
3. Tematy dotyczące wyglądu własnego ciała wywołują u Ciebie zdenerwowanie. TAK / NIE
4. Myślisz o swoim defekcie urody przez większość dnia. TAK / NIE
5. Często przeglądasz się w lustrze, by szukać wad swojego ciała. TAK / NIE
6. Szukasz aprobaty swojego wyglądu u innych. TAK / NIE
7. Twoje życie zawodowe, osobiste i seksualne cierpi z powodu Twoich myśli o tym, że nie wyglądasz perfekcyjnie. TAK / NIE
8. Ciągle porównujesz swój wygląd z medialnymi ideałami. TAK / NIE
9. Często korzystasz z usług medycyny estetycznej i zabiegów upiększających. TAK / NIE
10. Masz niską samoocenę i nie wierzysz w siebie z powodu swojego wyglądu. TAK / NIE

Jeżeli na przynajmniej 5 twierdzeń padała odpowiedź „TAK”, jak najszybciej umów wizytę u psychologa w celu uzyskania diagnozy. Te objawy sugerują, że możesz zaliczać się do osób dotkniętych dysmorfofobią.

👉 Jeżeli potrzebujesz pomocy, wsparcia psychologicznego placówki naszych poradni znajdują się w:

• Warszawie, Zobacz: Psycholog Warszawa
• Wołominie, Zobacz: Psycholog Wołomin

Jak rozpoznać, że ktoś ma dysmorfofobię?

W diagnostyce zaburzeń wyglądu ciała należy obserwować, czy osoba chora nie ma nadmiernej troski o nieistniejące lub minimalne wady i jak sobie z nimi radzi. Objawy dysmorfofobii często kojarzą się z próżnością, samolubstwem, perfekcjonizmem, depresją, melancholią, udręką, niepewnością i fobią społeczną. Dlatego trzeba dokładnie obserwować i zwracać uwagę na określone zachowania i ich wpływ na życie danej osoby.

Ludzie z dysmorfofobią przejawiają szereg charakterystycznych zachowań, które świadczą o zaburzeniu.

• Są obsesyjnie zaabsorbowane jedną lub kilkoma niepozornymi fizycznymi wadami lub niedoskonałościami.
• Często głośno narzekają na rozmiar lub asymetrię jakiejś części ciała (zwłaszcza włosów, nosa, uszu, podbródka, oczu czy piersi), szczegóły dotyczące skóry, takie jak trądzik i zmarszczki, czy też poczucie brzydkiego wyglądu.
• Mają tendencję do obsesyjnego patrzenia na siebie w lustrach i innych powierzchniach odbijających światło.
• Porównują się z innymi ludźmi i wypytują przyjaciół oraz rodzinę o jakiś aspekt fizyczny, który uważają za brzydki lub wadliwy.
• Mogą odmawiać wyjścia z domu lub odmawiać zrobienia sobie zdjęcia.
• Szukają sposobów na ukrycie części ciała, które uważają za brzydkie. Na przykład kobiety mocno się malują, a mężczyźni używają akcesoriów, takich jak okulary i czapki.
• Izolują się od społeczeństwa. Wielu z nich rezygnuje z pracy i studiów, skupiając się wyłącznie na poszukiwaniu rozwiązań, które ich zdaniem poprawią ich wygląd.
• Często poddają się zabiegom medycyny estetycznej, a w niektórych przypadkach także chirurgii plastycznej.
• Mają zwykle nierealistyczne oczekiwania do lekarzy, kosmetyczek i innych specjalistów. Oczekują rezultatów, których być może nie da się osiągnąć nawet po operacji.
• W domu poświęcają się ekstremalnej trosce o swój wygląd.
• Kupują dużo ubrań, by ukryć część ciała uważaną za brzydką.
• Mają niską samoocenę.
• Wpadają w złość, frustrację, czują wstyd i smutek z powodu własnego wyglądu.

W poważniejszych przypadkach niezadowolenie z własnego ciała spowodowane zaburzeniem dysmorficznym może wywołać stany depresyjne, prowadząc nawet do samobójstwa.

Jak wygląda leczenie dysmorfofobii?

Diagnozę obsesji wyglądu należy przeprowadzić w gabinecie psychologicznym. Niezwykle ważne jest, diagnozowanie i monitorowanie stanu tego zaburzenia przez specjalistę w dziedzinie zdrowia  psychicznego. Ogólnie szacuje się, że osoby cierpiące na zniekształcenie obrazu własnego ciała potrzebują średnio około 11 lat na szukanie pomocy. Przez tak długi czas dosłownie walczą ze sobą i z pokonaniem swojej „brzydoty”. Nierzadko zdarza się, że problem osób z dysmorfofobią jest dostrzeżony po raz pierwszy przez specjalistów z innych dziedzin, takich jak kosmetologia, medycyna estetyczna, dermatologia i chirurgia plastyczna. Dzieje się tak, ponieważ pacjenci, którzy mają obsesję na punkcie swojego wyglądu, bardzo często szukają tych specjalistów i intensywnie korzystają z ich usług.

W leczeniu dysmorfofobii stosuje się najczęściej terapię poznawczo-behawioralną. Ten rodzaj psychoterapii może pomóc osobie chorej odwrócić wzorce myślowe i przekonania, które są niekorzystne dla jej zdrowia psychicznego i poczucia własnej wartości. Następnie, w trakcie konsultacji, pacjenci uczą się identyfikować emocjonalne wyzwalacze emocji, które tworzą negatywne myśli i zachowania, takie jak wielokrotne operacje plastyczne lub nadmierne ćwiczenia.

W ten sposób skłania się ich do zastanowienia się, czy takie postawy naprawdę pomagają, czy tylko pogłębiają problem. Pomyśl. Jeśli coś nie zwiększa Twojego szczęścia, to dlaczego masz w to dalej brnąć? Na terapii osoby chore opracowują zdrowe sposoby radzenia sobie z tymi wyzwalaczami. Zamiast poniżać się na przykład za to, że nie mają idealnego ciała, zachęca się je do myślenia o wdzięczności i samoakceptacji do tego, kim i jacy są.

W rzeczywistości psychoterapia jest niezbędna, aby pomóc ludziom zrozumieć źródło uczuć, które prowadzą do niezadowolenia z ich wizerunku. Jest to jednak praca długoterminowa, ponieważ konieczne jest zrozumienie przez pacjenta swojego stanu i chęć ujawnienia swoich obaw, aby odtąd mógł zaakceptować siebie takim, jakim jest.

Rodzina również odgrywa zasadniczą rolę w całym procesie leczenia. Do najbliższych należy usunięcie wszelkiego rodzaju presji estetycznej i praca nad tym, aby zawsze doceniać pozytywne aspekty osoby w trakcie zdrowienia. Unikać łączenia zarówno negatywnych, jak i pozytywnych uczuć z wyglądem.

Prawidłowo przeprowadzone leczenie pod fachowym okiem terapeuty:

• zmniejsza częstotliwość obsesyjnych myśli;
• poprawia zadowolenie z ciała i z własnego wizerunku;
• podnosi samoocenę i poczucie własnej wartości;
• niweluje odczuwany niepokój;
• uczy zarządzania własnymi emocjami i uczuciami.

Życie z dysmorfofobią – co czuje osoba chora?

Życie z zaburzeniem dymorficznym ciała wcale nie jest łatwe. Wstyd, zaniepokojenie i złość z powodu braku idealnego wyglądu zakłócają zachowanie chorych osób i utrudniają im czerpanie radości z codziennego życia.

Jak funkcjonuje osoba z obsesją na punkcie swojego wyglądu? Myśli i zmartwienia na temat swojego ciała zajmują pacjentowi dużo czasu i pochłaniają jego energię. W przypadku tego zaburzenia osoba nigdy nie jest zadowolona ze swojego wyglądu fizycznego, pomimo tego, co mówią jej inni. Nawet gdy może pochwalić się nieskazitelną urodą, nie dostrzega tego w sobie. Z powodu dysmorfofobii często unika wychodzenia z przyjaciółmi, chodzenia do szkoły, pracy lub wykonywania normalnych czynności codziennego życia. To sprawia, że czasami czuje się samotna, jest smutna i przygnębiona.

Niektórzy wręcz na siłę szukają leczenia lub operacji, których nie potrzebują. Mimo to mają nadzieję, że „naprawią swoje wady”. Jednak korzystanie z licznych zabiegów i terapii kosmetycznych lub medycznych nie łagodzi ani nie poprawia dysmorfofobii ciała. Uświadomienie sobie, że problem, jaki mają, nie dotyczy ich wyglądu, może być bardzo trudne. Jest to fałszywy sposób postrzegania siebie, więc trudno osobie chorej zrozumieć, gdzie leży jej problem.

Mam zaburzony obraz własnego ciała – co dalej?

Jeśli uważasz, że masz zdiagnozowaną dysmorfofobię lub podejrzewasz u siebie to zaburzenie, nie czekaj – działaj. Oto kilka praktycznych rad dla Ciebie.

• Porozmawiaj z rodzicem, partnerem, terapeutą lub psychologiem, lekarzem lub inną zaufaną osobą. Wytłumacz, przez co przechodzisz.
• Poproś bliskich o pomoc w znalezieniu dobrego specjalisty od terapii poznawczo-behawioralnej.
• Umów się na spotkanie z wybranym terapeutą, aby dowiedzieć się, czy masz dysmorfofobię ciała lub ustalić przebieg terapii.
• Uczęszczaj na wszystkie wizyty terapeutyczne. Zmiana sposobu postrzegania siebie wymaga czasu i wysiłku.
• Prowadź szczerą i otwartą rozmowę ze swoim terapeutą. Sygnalizuj, jeśli czujesz się źle.
• Pozwól innym Cię wspierać. Świadomość, że jest ktoś bliski, na kogo można liczyć, bardzo pomaga.
• Zachowaj cierpliwość. Terapia poznawczo-behawioralna wymaga czasu i wysiłku, by skutecznie zadziałała.

Oprócz leczenia psychoterapeutycznego można uprawiać aktywność fizyczną w celu dobrej zabawy i zachowania zdrowia. Możesz też prowadzić dzienniczek. Dzięki zapiskom chorym łatwiej przychodzi przepracowywanie negatywnych myśli i wypracowywanie zdrowej rutyny.

Zaburzenia dysmorficzne ciała należy traktować poważnie we wszystkich przypadkach. Jeśli cierpisz na zniekształcenie obrazu własnego ciała lub znasz kogoś, kto zmaga się z tą przypadłością, ważne jest, aby szukać profesjonalnej pomocy. Zapraszamy do naszej poradni. Mamy specjalistów, którzy zajmują się pomocą osobom z dysmorfofobią.

Wpis blogowy nie jest artykułem naukowym. Ma jedynie charakter informacyjny i nie zastąpi konsultacji ze specjalistą.