Poradnia w Wołominie

Poniedziałek - Piątek, od 8:00 do 21:00
Sobota, od 8:00 do 19:00
Niedziela, od 8:00 do 16:00 (od 1.09.)
ul. Miła 3, 05-200 Wołomin, 3 piętro

Poradnia Warszawa Białołęka

Poniedziałek - Piątek, od 9:00 do 21:00
Sobota, od 8:00 do 16:00
ul. Mochtyńska 65, 03-289 Warszawa

Poradnia w Wołominie

Poradnia Warszawa Białołęka

Strona głównaBlogLęk separacyjny u dziecka

Lęk separacyjny u dziecka

Kategorie:
DzieckoLęki i nerwice

Lęk separacyjny to niewspółmierna do powagi sytuacji obawa przed rozstaniem z rodzicami. Lęk separacyjny u niemowlaka pomiędzy 7. a 9. miesiącem życia jest całkowicie naturalny i nie należy się go obawiać. Jak objawia się lęk separacyjny i kiedy mija? Jak powinien zachowywać się rodzic, a jakich działań unikać? Poznaj odpowiedź na dręczące Cię pytania i dowiedz się, jak przetrwać ten trudny okres.

Lęk separacyjny – co to jest i z czego wynika?

Lęk separacyjny u niemowlaka to naturalnie występujący etap rozwoju. Zazwyczaj pojawia się pomiędzy 7. a 9. rokiem życia i wiąże się z obawą dziecka przed rozstaniem się z bliskimi osobami, zazwyczaj z mamą, z którą dziecko spędza najwięcej czasu. Nauka nie potwierdziła w 100%, z czego wynika lęk separacyjny u niemowlaka, jednak według wielu psychologów jego podłoża należy szukać w skłonnościach do nadmiernego stresu związanego z nieobecnością matki oraz z poziomem percepcji u niemowląt. Małe dzieci nie zdają sprawy, że zniknięcie mamy czy innej bliskiej osoby nie ma charakteru stałego, i myślą, że jeśli nie widzą rodzica, to on już nie wróci. Co więcej, na tym etapie dziecko zaczyna zauważać, że jest odrębną jednostką. Lęk separacyjny u dziecka to jednak proces naturalny, umożliwiający rozwój poznawczy i emocjonalny. Obawy mogą się także wiązać z nadmierną nadopiekuńczością rodzica – lęki rodzica przechodzą wówczas na dziecko.

Jak długo mogą trwać takie problemy? Zazwyczaj lęk separacyjny mija do 3. roku życia, a jego apogeum przypada na okres od 1,5 roku do 2,5 roku, co nie znaczy, że lęki rozwojowe nie pojawiają się również w późniejszym okresie. Epizodycznie przeżywają je również dzieci w wieku przedszkolnym.

Objawy lęku separacyjnego u niemowlaka

Lęk separacyjny u niemowlaka może się różnie objawiać. Zazwyczaj dziecko:

  • jest nadmiernie pobudzone, rozdrażnione,
  • ma kłopoty ze snem,
  • ma obniżony apetyt, cierpi na kłopoty z jedzeniem,
  • płacze i wpada w histerię,
  • protestuje, gdy rodzic chce wyjść,
  • nie chce zostawać z innymi osobami, unika obcych, boi się ich.

Zdarza się, że lęk separacyjny u dziecka wywołuje objawy somatyczne, takie jak wymioty, bóle brzuszka czy bóle głowy. Część maluchów przeżywa jednak lęk separacyjny zupełnie inaczej – dziecko jest bardzo spokojne i wyciszone. U niektórych dzieci lęk separacyjny w ogóle się nie pojawia.

Jak radzić sobie z lękiem separacyjnym?

Mimo że lęk separacyjny u niemowlaka jest naturalny, to jednak rodzice powinni wiedzieć, jak się zachowywać, by dziecku pomóc, i czego unikać. Co robić, gdy wystąpi lęk separacyjny u niemowlaka? Przede wszystkim należy:

  • okazać dziecku zrozumienie, ciepło i serdeczność oraz czułość – w ten sposób maluch zyskuje poczucie bezpieczeństwa,
  • być blisko – najlepiej, by mama poszła do pracy po ukończeniu przez dziecko pierwszego roku życia,
  • przyzwyczajać dziecko od pierwszych miesięcy do zostawiania pod opieką innych osób – maluch otrzymuje wówczas jasny komunikat: “mama wychodzi, ale wraca”.

Czego powinniśmy unikać? Przede wszystkim:

  • wymykania się z domu ukradkiem, by dziecko nie zauważyło naszego zniknięcia – maluch czuje się wówczas oszukany, a lęk separacyjny u dziecka się wzmaga, zamiast zmniejszać; warto przed wyjściem powiedzieć: “mama wychodzi, wróci na obiad” (taki komunikat jest dla dziecka zrozumiały);
  • długich pożegnań, przytulania – dziecko wówczas czuje, jakby działo się coś złego, a jego lęk się wzmaga; wyjście z domu należy potraktować jak najbardziej naturalnie, pocałować dziecko na pożegnanie i wyjść;
  • rezygnowania z wyjścia pod wpływem histerii dziecka – wówczas maluch otrzyma komunikat, że płaczem i krzykiem może osiągnąć wszystko, czego chce,
  • karania dziecka za jego reakcje i przekupiania nagrodami.

Warto ćwiczyć z dzieckiem różne zabawy polegające na znikaniu i pojawianiu się przedmiotów i ludzi. Dobrym rozwiązaniem jest gra w “akuku” czy w chowanego, maluch zauważa, że to, co znika, zawsze wraca, a lęk separacyjny u niemowlaka oraz emocjonalny stres zmniejszają się. Pamiętajmy, by dawać dziecku swobodę poruszania się – maluch nie musi trzymać się kurczowo Twojej ręki, powinien poznawać świat i innych ludzi, ponieważ wówczas będzie pewniejszy i spokojniejszy. Cykliczne i krótkotrwałe rozstania z mamą to element rozwoju – dziecko uczy się radzenia sobie z trudnymi emocjami oraz samodzielności. Za każdym razem należy zachować spokój, ponieważ lęk separacyjny u dziecka może być potęgowany przez zdenerwowanie i negatywne emocje rodzica. Osoba, która będzie zajmować się maluchem w trakcie nieobecności, powinna zająć je ciekawą zabawą, by odciągnąć myśli od zniknięcia rodzica.

Lęk separacyjny a zmiany w życiu dziecka

Występujący lęk separacyjny u dziecka nie powinien łączyć się ze zmianami w jego życiu. Dlatego też odstawienie od piersi, zlikwidowanie smoczka czy pójście do pracy warto zaplanować w innym czasie. Jeśli decydujemy się oddać dziecko do żłobka, przedszkola czy pod opiekę opiekunki, powinniśmy zadbać o odpowiednią adaptację. Można spędzić kilka dni z dzieckiem razem z opiekunką, w ten sposób maluch pozna nową osobę i zacznie ją traktować jak “swoją”, a lęk separacyjny u 2-latka czy 3-latka, związany z tym, że mam wraca do pracy, będzie mniejszy. W następnych dniach można zostawić malca z opiekunką na krótki czas i stopniowo go wydłużać. Jeśli maluch idzie do żłobka lub przedszkola, warto zaproponować mu, by zabierał ze sobą przedmiot, który będzie mu się kojarzył z domem, na przykład ulubioną przytulankę.

Sprawdź nowszy i bardziej obszerny artykuł: Lęk separacyjny u dzieci – Przewodnik dla zatroskanych rodziców

Lęk separacyjny u dziecka – kiedy jest zaburzeniem?

Zazwyczaj lęk separacyjny, zarówno u niemowlaka, jak i 2-latka czy 3-latka, mija samoistnie. U 3 do 5% dzieci tak się jednak nie dzieje – lęk, uznawany za rozwojowy, staje się zaburzeniem. Jakie objawy wskazują, że lęk separacyjny u dziecka wychodzi poza ramy lęku rozwojowego? Między innymi:

  • koszmary nocne,
  • odmowa chodzenia do szkoły lub przedszkola,
  • nieśmiałość i nadwrażliwość,
  • brak pewności siebie,
  • unikanie kontaktu z rówieśnikami,
  • płaczliwość,
  • wzmożona tęsknota za domem, unikanie wyjazdów (kolonie, zielone szkoły, wycieczki bez rodziców).

Wówczas warto skonsultować dziecięce lęki ze specjalistą. Psycholog dziecięcy zdiagnozuje problem i podpowie, jak pracować z dzieckiem. Często zaleci także psychoterapię w nurcie poznawczo-behawioralnym, której może być poddana cała rodzina.
Nie można dopuścić do tego, by lęk separacyjny u dziecka w wieku przedszkolnym czy szkolnym wykluczył je z prawidłowego, codziennego funkcjonowania.

Szukasz psychologa dziecięcego w okolicach Warszawy? Umów się na wizytę do gabinetu Spokój w głowie prowadzonego w Kobyłce przez Monikę Chrapińską-Krupa. Zapraszam do kontaktu telefonicznego oraz rezerwowania dostępnych terminów poprzez kalendarz dostępy na stronie internetowej.

O autorze

Monika Chrapińska-Krupa

Dyrektor Poradni, Psycholog, Diagnosta, Psychoterapeuta, Trener TZA
Monika Chrapińska-Krupa psycholog i certyfikowany psychoterapeuta poznawczo-behawioralny, pełni funkcję dyrektora w renomowanej poradni "Spokój w Głowie". Jej fascynacja ludzkim umysłem przenosi się również do słowa pisanego, co jest widoczne w jej zaangażowanych i przenikliwych postach. Początki jej pisarskiej ścieżki sięgają kursu copywritingu, który rozpalił w niej pasję do dzielenia się wiedzą. Ta pasja z czasem przekształciła się w kwitnący talent, który obecnie inspiruje czytelników na całym świecie. Regularnie zapraszana jako ekspertka z dziedziny psychologii do programów telewizyjnych, Monika Chrapińska-Krupa w swojej pracy łączy naukową precyzję z empatycznym spojrzeniem na człowieka, nieustannie dążąc do rozsiewania spokoju w ludzkich głowach.
Przeczytaj o autorze
Chcesz być na bieżąco z naszymi artykułami psychologicznymi?
Polub nas na Facebook
Udostępnij wpis na Facebooku, aby pomóc innym osobom!